Türkiye’nin En Büyük Kalesi Nerede? Tarihle İç İçe Bir Keşif
Merhaba dostlar, bugün sizinle tarih kokan taşların arasında bir yolculuğa çıkmak istiyorum. “En büyük kale nerede?” diye sorduğunuzda, aklınıza ilk gelen yer belki sınırlar ötesindeki zengin şehirlerdir. Fakat Türkiye gibi medeniyetlerin kavşağında yer almış bir ülkede, aslında cevabı taşlar kadar sağlam, görkemi kadar da gizemli olan bir kale var: Mamure Kalesi, Mersin’in Anamur ilçesinde.
Bu yazıda hem verilerle desteklenmiş analizler hem de insan hikâyeleriyle zenginleştirilmiş yaklaşımlar sunacağım. Sonra da sizin düşüncelerinizi almak isterim: “En büyük” nasıl tanımlanmalı?
Mamure Kalesi: Neden “en büyük” deniyor?
Mamure Kalesi’nin “en büyük” olarak anılmasının birkaç ciddi nedeni var:
Kalenin çevresel büyüklüğü: 23.500 metrekarelik alanı kapsadığı belirtiliyor. ([toursinbelek.com][1])
Mimari donanımı: 39 kule, sağlam duvarlar, deniz cephesi bastiyonları gibi savunma yapılarıyla öne çıkar. ([toursinbelek.com][1])
Üç bölüm yapı: İç kale, orta dış kale ve kayalık zemine oturmuş bölümleriyle katmanlı bir yapı sistemi sunar. ([Kültür Portalı][2])
Bu özellikleriyle, Türkiye’de hâlâ ayakta kalabilmiş kaleler arasında büyüklük açısından ilk sıralarda yer alıyor. Diğer kaleler önemli olsa da ya boyutsal olarak daha küçük, ya da yapıları kısmen yıkılmış durumda.
Tarihi Katmanlar: Mamure’de Yaşamın İzleri
Mamure’nin tarihi Roma dönemine kadar uzanır. Zamanla Bizans, Selçuklu, Karamanoğulları ve Osmanlı dönemlerinde de müdahaleler geçirmiştir. ([Blog][3]) Her medeniyet, kendi savunma anlayışını kaleye eklemiş; kuleler yükselmiş, duvarlar kalınlaşmış.
Bir an düşünün: 1300’lü yıllarda deniz baskınları mı tehdittir, iç saldırılar mı? Kulelerden göçmen yolcular mı geçer, korsanlar mı? Mamure Kalesi’nde bu sorular tarih boyunca birbirini izlemiş.
Ayrıca, kalede bugün bile ziyaretçi adımlarının dokunduğu taşlarda, zamanın izleri—oyuklar, mazgallar, kemer kalıntıları—hâlâ duruyor. O taşlar aynı zamanda, geçmişte burada nöbet tutmuş askerlerin, kaleyi savunan birliklerin sessiz şahididir.
Karşılaştırmalı Perspektif: Diğer Kaleler ve Tartışmalar
“En büyük kale” demek bazen tartışmalı bir ifade. Çünkü “büyüklük” kriteri farklı olabilir: alan, duvar uzunluğu, kule sayısı ya da korunmuşluk derecesi…
Alanya Kalesi mesela 6,5 km’lik sur sistemiyle ve yaklaşık 10 hektar alana yayılmış olmasıyla dikkat çeker. ([Vikipedi][4]) Ama Alanya Kalesi’nin yapılarının bir kısmı günümüzde harabe halinde.
Buna karşılık Mamure, hem yapısal büyüklük hem de korunmuşluk açısından avantajlı durumda. Ancak “Türkiye’nin en büyük kalesi” unvanı kesin bir şekilde belgeyle kodlanmamış; kaynaklara göre “en büyük kalelerden biri” ifadesiyle geçer. ([Kültür Portalı][2])
Bir başka kritik nokta: şehir kalesi ile deniz kıyısı kalesi arasındaki farklar. Kıyı kaleleri genellikle daha fazla savunma gerekçesi taşıdığından, metrekare açısından avantajlı olabilirler. Mamure’nun konumu bu avantajı destekler.
İnsan Öyküsü: Kamale ve Medeniyetin Göçü
Yüzyıllar önce, kıyı kasabasında yaşayan bir balıkçının torunu, Mamure Kalesi’ni görünce şöyle demiş: “O kuleler sanki göğe yükselen eller gibi.” O sözler bugün rehberlerin anlattığı hikâyelerde yaşar.
Başka bir anekdot: 19. yüzyılda kale, kasaba halkı için sığınak olmuş. Korsan baskınları olduğunda, halk içeride saklanır, kulelerden gözleyici nöbeti tutulurdu. Bu anılar hâlâ yörede anlatılır; yaşlıların gözleri kaleye dönük anlatıları doludur.
Bu tür insan hikâyeleri, kaleyi sadece bir taş yığını değil, yaşayan bir belleğe dönüştürür.
Eleştiriler ve Eksik Bilgiler: “En Büyük” Etiketinin Karanlık Yüzü
Birçok kaynak “en büyük kalelerden biri” der; kesin “birincilik” iddiası genelde tartışmalı.
Alan ölçümü, hangi sınırların dahil edildiğiyle oynar: dış duvar mı, hendek dahil mi, çevre savunma ekleri mi?
Harabe yapılar ayrı tutulmalı mı? Çünkü bir kale “büyüklüğünü” sürdürüyorsa, korunma durumu önem kazanır.
Yerel halk hikâyeleri resmi kaynaklarda çoğu zaman göz ardı edilir—taş kayıtlar kadar ağızdan aktarılan anlatılar da önemlidir.
Sonuç: Mamure ile Başlayan Tartışma
Türkiye’nin en büyük kalesi sorusunun somut yanıtı; kriter, korunmuşluk durumu ve kaynaklara göre değişebilir. Ama en güçlü aday Mamure Kalesi, Mersin-Anamur’da, hem alan olarak hem yapısal özellikleriyle bu unvana layık görünüyor.
Ama bu biraz tartışmalı: “en büyük” etiketi sabit bir hakikat değil; tarihçi, arkeolog, gezgin ve halkın gözlemiyle şekillenir.
Söz Sizde!
Sizce “Türkiye’nin en büyük kalesi” sadece alana mı dayanmalı, yoksa mimari görkem ve korunmuşluk gibi faktörler de sayılmalı mı?
Mamure Kalesi’ne gittiniz mi? Gözlemleriniz ne yöndeydi?
Başka kaleler var mı aklınızda “büyüklük açısından” iddialı olan?
Düşüncelerinizi paylaşın, bu tartışmayı birlikte büyütelim 💬
[1]: https://www.toursinbelek.com/en/blog/mamure-castle?utm_source=chatgpt.com “Mamure Castle – toursinbelek.com”
[2]: https://www.kulturportali.gov.tr/portal/turkiyeninengorkemlikaleleri?utm_source=chatgpt.com “TARİHİN TANIKLARI KALELER – Kültür Portalı”
[3]: https://blog.aegeanlocations.com/2022/02/18/the-most-magnificent-castles-of-turkey-you-need-to-visit/?utm_source=chatgpt.com “The most Magnificent Castles in Turkey – Blog”
[4]: https://en.wikipedia.org/wiki/Alanya_Castle?utm_source=chatgpt.com “Alanya Castle”